TÜBİTAK
    Kastamonu ili kırsal alanlarında, tabiat varlıkları ile uyumlu, topoğrafya, iklim ve çevresel koşulların şekillendirdiği geleneksel yöntemle inşa edilmiş zengin mimarlık örnekleri bulunmaktadır. Yapılış amaçları ile anı ve ruhani değer taşıyan mimari belge niteliğindeki kırsal camiler korunmaya değer mimari miras öğeleridir. İlçeden ilçeye ve hatta köyden köye mimari özellikleri değişkenlik gösteren camilerden günümüze kadar ulaşan yapıların maruz kaldığı müdahaleler ile özgün değerleri üzerine tartışma yapılabilmektedir. 13. yy itibari ile Türk İslam kültürünün etkisinde kalan coğrafyada Cuma (Divan) Camileri, sadece bir inanç mimarisi değil aynı zamanda sosyo kültürel bir buluşma mekanını da temsil etmektedir. Coğrafi şartlar sebebi ile Osmanlı Devleti’nin dağınık yerleşim gösteren bölgelerde uyguladığı idari düzenin cami mimarisine yansıması bu sebeple önemlidir. Cuma (Divan) Camileri genellikle birkaç köyün birlikte kullanabileceği uzaklıkta, köy yerleşim yerlerinde olmayan çoğunlukla zaman içerisinde cami çevresinde yerleşimin oluştuğu yapılardır. Bu sebeple çevresinde köy kurulmamış Camiler; Cumhuriyetin İlanı ile Cuma namazları için uygulanan kısıtlamanın (Cuma namazının Padişahın berat verdiği camide kılınması geleneği) kalkması, geleneksel teknik ve malzeme ile üretilen yapıların günümüz konfor anlayışına olanak tanımaması, köylerin insansızlaşması, zaman içerisinde maruz kaldığı atmosferik olaylar ve afetler sonucunda oluşan hasarlar ve bozulmalar, köy halkının bu camileri terk etmesine camilerinde gün geçtikçe köhneleşmesine sebep olmuştur. Bir dönemin sosyo kültürel anlayışına ve inanç olgusuna ışık tutan bu camiler günümüzde kimliklerini yitirmiş, özgün değerinin bellekteki hatırasını kaybetme tehlikesi ile karşı karşıya kalmışlardır. Bu sebeple planlanan çalışma da kırsal üretimin, geleneksel tekniğin bir ürünü olan ve sosyo-kültürel değerleri yansıtan Cuma (Divan) Camilerini gelecek nesillere aktarılması için korunması yolunda araştırmaların yapılması amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda; sözlü ve yazılı arşiv çalışmaları ve mimari ölçüm teknikleri ile kataloglanması ve dijital ortamda belgelenmesinin sağlanması gerekmektedir. Çalışma kapsamı 1871 Vilayet Nizamnamesi ile şekillenen Kastamonu Kazasını kapsamaktadır. Günümüzde dijital arşivi bulunmayan ve risk altında bulunan Kastamonu kazası cuma camilerinin kapsamlı bir listesini oluşturulacak, yapıların bozulma durumları tespit edilerek yapıların mimari kimliklerini tehdit eden riskler üzerinden değerlendirilmeler yapılacaktır. Böylece yapıların korunması üzerine farkındalık oluşturmak ve ileride planlı koruma çalışmalarında kullanılmak üzere veri sağlamak hedeflenmiştir. Oluşturulacak dijital arşiv yapıların mimari kayıtlarını, 360 derece yersel ve havasal fotoğraflarını, sözlü tarih çalışmaları ile elde edilen folklorik değeri aktaracak bir platform olacaktır. Bu sayede bilgiye ulaşım kolaylığı sağlanarak özgün değerin kültürel bellekteki izi korunmuş olacaktır.